سدیم هیدروکساید 0.1 نرمال و 1 نرمال (کدN) Sodium hydroxide 0.1Normal and 1Normal (Titrasol)

سدیم هیدروکسید 0.1 نرمال و 1 نرمال: تفاوت‌ها، ساختار و کاربردها 

سدیم هیدروکسید (NaOH)، که با نام‌های دیگری همچون سود سوزآور یا کاستیک سودا نیز شناخته می‌شود، یک باز قوی است که در صنایع مختلف کاربردهای گسترده‌ای دارد. محلول‌های سدیم هیدروکسید با غلظت‌های مختلفی تهیه می‌شوند که یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های آن‌ها، نرمالیته (Normality) است. در این مقاله، به بررسی سدیم هیدروکسید 0.1 نرمال و 1 نرمال، تفاوت‌های آن‌ها، روش‌های ساخت و کاربردهای متنوع‌شان می‌پردازیم.

نرمالیته (Normality) چیست؟

نرمالیته یک واحد سنجش غلظت محلول است که بیانگر تعداد اکی‌والان گرم ماده حل شده در یک لیتر محلول است. اکی‌والان گرم، جرم مولکولی ماده تقسیم بر تعداد یون‌های فعال (در واکنش) است. در مورد سدیم هیدروکسید، هر مولکول NaOH یک یون هیدروکسید (OH-) آزاد می‌کند، بنابراین جرم اکی‌والان آن با جرم مولکولی‌اش برابر است (حدود 40 گرم بر مول).

تفاوت سدیم هیدروکسید 0.1 نرمال و 1 نرمال

اصلی‌ترین تفاوت بین سدیم هیدروکسید 0.1 نرمال و 1 نرمال در غلظت آن‌هاست:

*   **سدیم هیدروکسید 1 نرمال (1N NaOH):** حاوی 1 اکی‌والان گرم سدیم هیدروکسید در هر لیتر محلول است. به عبارت دیگر، در هر لیتر از این محلول، تقریباً 40 گرم سدیم هیدروکسید حل شده است.
*   **سدیم هیدروکسید 0.1 نرمال (0.1N NaOH):** حاوی 0.1 اکی‌والان گرم سدیم هیدروکسید در هر لیتر محلول است. به عبارت دیگر، در هر لیتر از این محلول، تقریباً 4 گرم سدیم هیدروکسید حل شده است.

به طور خلاصه، سدیم هیدروکسید 1 نرمال **10 برابر غلیظ‌تر** از سدیم هیدروکسید 0.1 نرمال است.

روش ساخت سدیم هیدروکسید 0.1 نرمال و 1 نرمال

ساخت محلول‌های سدیم هیدروکسید با دقت بالا نیازمند رعایت نکات ایمنی و استفاده از تجهیزات مناسب است. مراحل کلی به شرح زیر است:

1.  **محاسبه مقدار مورد نیاز:**
    *   برای تهیه 1 لیتر محلول 1 نرمال، به 40 گرم سدیم هیدروکسید خالص نیاز است.
    *   برای تهیه 1 لیتر محلول 0.1 نرمال، به 4 گرم سدیم هیدروکسید خالص نیاز است.
2.  **تهیه آب مقطر:** از آب مقطر یا آب دی‌یونیزه استفاده کنید.
3.  **حل کردن سدیم هیدروکسید:** به آرامی و با احتیاط، مقدار محاسبه شده سدیم هیدروکسید را به مقدار کمی از آب مقطر اضافه کنید و هم بزنید تا کاملاً حل شود. **توجه:** حل شدن سدیم هیدروکسید گرمازا است، بنابراین محلول گرم می‌شود.
4.  **رقیق کردن:** پس از حل شدن کامل، محلول را با آب مقطر به حجم نهایی (1 لیتر) برسانید.
5.  **خنک کردن:** اجازه دهید محلول به دمای اتاق برسد.
6.  **استانداردسازی (اختیاری اما توصیه شده):** برای اطمینان از غلظت دقیق، محلول را با استفاده از یک اسید استاندارد مانند پتاسیم هیدروژن فتالات (KHP) تیتر کنید.

نکات ایمنی مهم در هنگام کار با سدیم هیدروکسید:

*   **استفاده از تجهیزات ایمنی:** همواره از دستکش‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی، عینک محافظ و روپوش آزمایشگاهی استفاده کنید.
*   **تهویه مناسب:** کار را در یک محیط با تهویه مناسب انجام دهید.
*   **اجتناب از تماس با پوست و چشم:** در صورت تماس، فوراً محل را با آب فراوان شستشو دهید و به پزشک مراجعه کنید.
*   **اضافه کردن تدریجی:** سدیم هیدروکسید را به آرامی به آب اضافه کنید و از اضافه کردن آب به سدیم هیدروکسید خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث پاشیدن و سوختگی شود.

کاربردهای سدیم هیدروکسید 0.1 نرمال و 1 نرمال

سدیم هیدروکسید در غلظت‌های مختلف، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. در زیر به برخی از مهم‌ترین کاربردهای محلول‌های 0.1 نرمال و 1 نرمال اشاره می‌کنیم:

کاربردهای سدیم هیدروکسید 1 نرمال (1N NaOH):

*   **صنایع شیمیایی:**
    *   تولید مواد شیمیایی مختلف از جمله صابون، مواد شوینده، کاغذ، الیاف مصنوعی و مواد منفجره
    *   تنظیم pH در فرآیندهای شیمیایی
    *   خنثی‌سازی اسیدها
*   **صنایع نفت و گاز:**
    *   خنثی‌سازی اسیدها در پالایشگاه‌ها
    *   حذف ناخالصی‌ها از نفت خام
*   **صنایع غذایی:**
    *   شستشوی و ضدعفونی تجهیزات
    *   فرآوری مواد غذایی مانند زیتون و سیب‌زمینی
*   **تولید آلومینیوم:**
    *   استخراج آلومینیوم از بوکسیت (سنگ معدن آلومینیوم)
*   **تصفیه آب:**
    *   تنظیم pH آب
    *   حذف فلزات سنگین

کاربردهای سدیم هیدروکسید 0.1 نرمال (0.1N NaOH):

*   **آزمایشگاه‌ها:**
    *   تیتراسیون اسیدها و بازها
    *   تهیه محلول‌های بافر
    *   استفاده در واکنش‌های شیمیایی مختلف
*   **صنایع دارویی:**
    *   تولید داروها
    *   تنظیم pH در فرآیندهای داروسازی
*   **صنایع غذایی:**
    *   تمیز کردن و ضدعفونی کردن تجهیزات با حساسیت بالا (به دلیل غلظت کمتر و آسیب کمتر)
*   **تصفیه آب:**
    *   تنظیم pH آب در مقیاس کوچک
*   **صنایع نساجی:**
    *   مرسریزاسیون پنبه (افزایش استحکام و براقیت)

خلاصه:

سدیم هیدروکسید 0.1 نرمال و 1 نرمال دو محلول با غلظت متفاوت از این باز قوی هستند. محلول 1 نرمال 10 برابر غلیظ‌تر از محلول 0.1 نرمال است و در نتیجه، کاربردهای متفاوتی دارند. محلول 1 نرمال بیشتر در صنایع بزرگ با نیاز به قدرت قلیایی بالا استفاده می‌شود، در حالی که محلول 0.1 نرمال در کاربردهای آزمایشگاهی، دارویی و صنایعی که نیاز به غلظت کمتر و دقت بالاتری دارند، استفاده می‌شود. در هر صورت، کار با سدیم هیدروکسید نیازمند رعایت نکات ایمنی و استفاده از تجهیزات مناسب است.

عبارات کلیدی جهت جستجوی مطالب مفید در خصوص سدیم هیدروکساید 0.1 نرمال و 1 نرمال:

*   سدیم هیدروکسید
*   سود سوزآور
*   کاستیک سودا
*   نرمالیته
*   سدیم هیدروکسید 0.1 نرمال
*   سدیم هیدروکسید 1 نرمال
*   تفاوت سدیم هیدروکسید 0.1 نرمال و 1 نرمال
*   ساخت سدیم هیدروکسید
*   کاربردهای سدیم هیدروکسید
*   باز قوی
*   تیتراسیون
*   تنظیم pH
*   صنایع شیمیایی
*   صنایع دارویی
*   تصفیه آب

هیدروکسید سدیم چیست و خصوصیات آن کدامند؟

سدیم هیدروکسید (سدیم هیدروکساید) (به انگلیسی: Sodium hydroxide) یا سود سوزآور (به انگلیسی: Caustic Soda) ترکیبی معدنی با فرمول شیمیایی NaOH است. این ماده یک ترکیب یونی جامد سفیدرنگ است که از کاتیون سدیم (⁺Na) و آنیون هیدروکسید (^-OH) تشکیل شده‌است. این ترکیب، در تماس با پوست می‌تواند سوختگی شیمیایی شدید ایجاد کند. سدیم هیدروکسید به شدت در آب انحلال پذیر بوده و به راحتی رطوبت و کربن دی‌اکسید موجود در هوا را جذب می‌کند.

سدیم هیدروکسید
نام آیوپاک ارجح [نهفتن] Sodium hydroxide
نام‌گذاری اتحادیه بین‌المللی شیمی محض و کاربردی[نهفتن] Sodium oxidanide
دیگر نام‌ها[نهفتن] Caustic sodaLye
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	-
پاب‌کم	-
کم‌اسپایدر	-
UNII	-
شماره? ئی‌سی	215-185-5
شماره? یواِن	1823
KEGG	D01169
MeSH	Sodium+Hydroxide
ChEBI	CHEBI:32145
شماره? آرتی‌ئی‌سی‌اس	WB4900000
مرجع جی‌ملین	68430
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1
گسترش SMILES
گسترش InChI
خصوصیات
فرمول مولکولی	NaOH
جرم مولی	39.9971 g mol-1
شکل ظاهری	White waxy opaque crystals
چگالی	2.13 g cm-3
دمای ذوب	-
دمای جوش	-
انحلال‌پذیری در آب	1110 g dm-3 (at 20 °C)
انحلال‌پذیری در methanol	238 g dm-3
انحلال‌پذیری در ethanol	<<139 g dm-3
فشار بخار	<2.4 kPa (at 20 °C)
اسیدی (pKa)	13
ضریب شکست (nD)	1.412
ترموشیمی
آنتروپی مولاراستاندارد So298	64.46 J K-1 mol-1
آنتالپی استانداردتشکیل ?fHo298	-425.93 kJ mol-1
خطرات
MSDS	External MSDS
GHS pictograms
شاخص ئی‌یو	-
طبقه‌بندی ئی‌یو	C
کدهای ایمنی	-
شماره‌های نگهداری	(S1/2), S26, S37/39, S45
لوزی آتش	ALK
ترکیبات مرتبط
دیگر آنیون‌ها	سدیم هیدروسولفید
دیگر کاتیون‌ها	سزیم هیدروکسیدLithium hydroxideپتاسیم هیدروکسیدروبیدیم هیدروکسید
به استثنای جایی که اشاره شده‌ است در غیر این صورت، داده‌ ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند