دی اتانول آمین که معمولاً با نام اختصاری‌اش یعنی DEA شناخته می‌شود، ترکیبی آلی بوده که یک آمین نوع دوم و یک دی‌اُل یا دی الکل به حساب می‌آید. دی الکل به ترکیب شیمیایی گفته می‌شود که در ساختار خود دو گروه هیدروکسیل دارد. مانند آمین‌های دیگر، دی اتانول آمین نیز خاصیت بازی داشته و یک باز ضعیف به حساب می‌آید.دی اتانول آمین به شکلی رایج برای تهیه‌ی نمک‌های دی اتانول آمید و دی اتانول آمینِ اسیدهای چرب بلند زنجیر استفاده می‌شود. این نمک‌ها در فرمولاسیون صابون‌ها و سورفاکتانت‌های استفاده شده در مایع لباس‌شویی و دترجنت‌های ظرف‌شویی، محصولات آرایشی بهداشتی، شامپوها و نرم‌کننده‌های مو مصرف می‌شود.از دی اتانول آمین در خالص‌سازی یا شیرین‌سازی گازهای اسیدی یا ترش در سطح صنعتی، به عنوان عامل ضد خوردگی در مایعات برشکاری و فلزکاری و در فرآیند آماده‌سازی مواد شیمیایی کشاورزی استفاده می‌شود. محلول آبی دی اتانول آمین به عنوان حلال در تعدادی از داروهایی که به شکل تزریق وریدی مصرف می‌شوند، کاربرد دارد.
اتانول آمین ها
مونو اتانول آمین، دی اتانول آمین و تری اتانول آمین را می‌توان از مشتقات آمونیاک به حساب آورد که در آن‌ها یک، دو یا سه اتم هیدروژن متصل به ازت، با گروه CH?CH?OH جایگزین شده‌اند.
اتانول آمین‌ها برای اولین بار در سال ???? توسط شیمی‌دان فرانسوی، چارلز آدولف ورتز (مبدع واکنش ورتز) از اتیلن کلروهیدرین و آمونیاکِ محلول در آب تهیه شد. در اواخر قرن ?? میلادی، اجزای مخلوط ناخالص اتانول آمین برای اولین بار و به کمک تقطیر جزء به جزء جداسازی و به شکل مونو، دی و تری اتانول آمین ارائه شدند.
اتانول آمین‌ها در اوایل دهه‌ی ???? میلادی به شکل تجاری در دسترس قرار گرفتند. با شروع تولیدات وسیع اتیلن اکسید پس از سال ????، اهمیت تجاری اتانول آمین‌ها نیز افزایش یافت. تولید اتانول آمین‌ها به وسیله‌ی واکنش اتیلن اکسید با آمونیاک از لحاظ تجاری بسیار به‌صرفه است.
از اواسط دهه‌ی ???? تولید اتانول آمین‌های خالص و بی‌بو میسر بوده است. در سال ????، ??? هزار تن در ایالات متحده، ??? هزار تن در غرب اروپا، ?? هزار تن در جنوب شرقی آسیا و ? هزار تن در شرق اروپا اتانول آمین تولید شد. از اتانول آمین‌های تولید شده در این سال، مونو اتانول آمین ?? درصد، دی اتانول آمین ?? درصد و تری اتانول آمین ?? درصد سهم داشتند. در سال ???? تولید اتانول آمین‌ها به حدود ?.? میلیون تن در سال رسید که در مقایسه با ??? هزار تن تولید شده در سال ???? جهش بزرگی است.در سال ???? در ایالات متحده، ?? هزار تن دی اتانول آمین تولید شد و این میزان در سال ???? به ??? هزار تن رسید.
دی اتانول آمین
دی اتانول آمین یا DEA ترکیبی آلی است و یک آمین نوع دوم و یک دی‌اُل (دی الکل) به حساب می‌آید. دی الکل به ترکیب شیمیایی گفته می‌شود که در ساختار خود دو گروه هیدروکسیل دارد. مانند آمین‌های دیگر، دی اتانول آمین نیز خاصیت بازی داشته و یک باز ضعیف به حساب می‌آید. فرمول شیمیایی آن C?H??NO? بوده و جرم مولی آن ???.? گرم بر مول است.
خاصیت فیزیکی دی اتانول آمین
DEA به صورت مایع روغنی بی‌رنگ یا کریستال‌های جامد سفید به فروش می‌رسد. مایع دی اتانول آمین کمی بوی آمونیاک می‌دهد و خاصیت نم بینی (Hygroscopy) دارد. به طور کلی تمامی اتانول آمین‌ها آب و کربن دی اکسید هوا را جذب می‌کنند. DEA به هر نسبتی در آب یا الکل انحلال ناپذیر است. در استون، کلروفروم و گلسیرین نیز نامحلول است. در دمای ?? درجه در بنزن (?.??)، اتر (?.??) و کربن تترا کلرید (?.??>) حل می‌شود.
خاصیت شیمیایی دی اتانول آمین
چون دی اتانول آمین دارای گروه‌های آمین و هیدروکسیل است، هم خاصیت آمینی و هم خاصیت الکلی دارد. در واکنش با اسیدها نمک می‌سازد و گروه هیدروکسیل نیز توانایی برقراری پیوند استری دارد. وقتی دی اتانول آمین با اسیدهای آلی واکنش می‌دهد، تولید نمک نسبت به تشکیل استر ارجحیت دارد. اما در مجاورت با اسیدهای غیرآلی ضعیف مانند SO? و CO? در محلول آبی، نمک‌هایی ناپایدار در دمای واکنش می‌سازد. این واکنش در واقع پایه‌ی کاربرد دی اتانول آمین در خالص‌سازی یا شیرین‌سازی گاز طبیعی ترش، گاز پالایشگاهی و گاز سنتتیک است.
غلظت‌ها و میزان خلوص دی اتانول آمین
دی اتانول آمین تجاری امروزه معمولاً با غلظت ?? درصد ساخته می‌شود. سهم آب و اتانول آمین‌های دیگر در این محلول حدود یک درصد است.
کاربردهای دی اتانول آمین
دی اتانول آمین کاربردهای فراوانی دارد که در جدول زیر مشاهده می‌کنید و در ادامه توضیح خواهیم داد. در جدول زیر اصلی‌ترین مصارف دی اتانول آمین در ایالات متحده آورده شده است.
| کاربرد | میزان مصرف |
| سورفاکتانت | ?? درصد |
| تصفیه گاز | ?? درصد |
| مواد مربوط به سطوح | ?? درصد |
| متفرقه | ? درصد |
| دترجنت لباس‌شویی | ? درصد |
| مواد شیمیایی کشاورزی | ? درصد |