سولفات نیکل(II) (به انگلیسی: Nickel(II) sulfate):
با فرمول شیمیایی NiSO4 یک ترکیب شیمیایی با شناسه پاب‌کم 24586 است. که جرم مولی آن 154.75 g/mol (anhydrous)262.85 g/mol (hexahydrate) 280.86 g/mol (heptahydrate) می‌باشد. شکل ظاهری این ترکیب، بلورهای جامد زرد و سبز است.
مشخصات فیزیکی شیمیایی سولفات نیکل:
| فرمول مولکولی |
NiSO4 |
| جرم مولی (g\\/mol) |
154.75 (anhydrous) - 262.85 (hexahydrate) - 280.86 (heptahydrate) |
| شکل ظاهری |
yellow solid (anhydrous) green-blue crystals (hexahydrate) blue crystals (heptahydrate) |
| بوی |
odorless |
| چگالی (g\\/cm3) |
4.01 (anhydrous) - 2.07 (hexahydrate) - 1.948 (heptahydrate) |
| دمای ذوب |
> 100 °C (anhydrous) 53 °C (hexahydrate) |
| دمای جوش |
840 °C (anhydrous, decomp) 100 °C (hexahydrate, decomp) |
سولفات نیکل: همه چیز درباره این ترکیب شیمیایی پرکاربرد
سولفات نیکل یک ترکیب شیمیایی با فرمول NiSO₄ است که به طور معمول به صورت هگزا هیدرات (NiSO₄·۶H₂O) یافت می‌شود. این ماده، نمکی سبز رنگ و محلول در آب است و کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد.
کاربردهای سولفات نیکل:
سولفات نیکل به دلیل خواص منحصر به فرد خود، در صنایع گوناگونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین کاربردهای آن عبارتند از:
- آبکاری نیکل: اصلی‌ترین کاربرد سولفات نیکل در آبکاری نیکل است. این فرآیند به منظور ایجاد یک لایه محافظ و زیبا از نیکل بر روی فلزات دیگر انجام می‌شود. آبکاری نیکل باعث افزایش مقاومت در برابر خوردگی، سایش و بهبود ظاهر قطعات می‌شود.
- تولید کاتالیزور: سولفات نیکل به عنوان پیش ماده در تولید کاتالیزورهای نیکل مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کاتالیزورها در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی برای انجام واکنش‌های شیمیایی مختلف مانند هیدروژناسیون، هیدروسولفوراسیون و کراکینگ کاربرد دارند.
- تولید مواد شیمیایی دیگر: سولفات نیکل در تولید سایر ترکیبات نیکل مانند اکسید نیکل، کربنات نیکل و کلرید نیکل به کار می‌رود.
- صنعت نساجی: در صنعت نساجی، سولفات نیکل به عنوان تثبیت کننده رنگ و همچنین در فرآیند چاپ پارچه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- باتری‌ها: در برخی از انواع باتری‌های قلیایی نیکل-کادمیوم و نیکل-متال هیدرید، از سولفات نیکل به عنوان الکترولیت استفاده می‌شود.
- کشاورزی: سولفات نیکل به عنوان یک ریزمغذی در کشاورزی برای اصلاح کمبود نیکل در خاک استفاده می‌شود. با این حال، استفاده از آن باید با دقت و تحت نظر متخصصان انجام شود، زیرا مقادیر زیاد نیکل می‌تواند برای گیاهان سمی باشد.
- صنعت سرامیک: برای ایجاد رنگ‌های خاص در سرامیک‌ها استفاده می‌شود.
پارامترهای فیزیکی و شیمیایی سولفات نیکل (هگزا هیدرات):
- شکل ظاهری: کریستال‌های سبز رنگ
- فرمول شیمیایی: NiSO₄·۶H₂O
- جرم مولی: ۲۶۲.۸۵ گرم بر مول
- دانسیته: ۲.۰۷ گرم بر سانتی‌متر مکعب
- نقطه ذوب: ۵۳ درجه سانتی‌گراد (تجزیه می‌شود)
- حلالیت در آب: بسیار محلول در آب
- PH: محلول آبی آن اسیدی است.
کاربردهای سولفات نیکل در صنعت و پزشکی:
- صنعت: همانطور که پیش‌تر گفته شد، کاربردهای صنعتی سولفات نیکل بسیار گسترده است و شامل آبکاری، تولید کاتالیزور، تولید مواد شیمیایی دیگر، نساجی، باتری‌سازی و سرامیک‌سازی می‌شود.
- پزشکی: استفاده از سولفات نیکل در پزشکی محدود است. در برخی موارد، از آن به عنوان یک عامل تشخیصی در آزمایش‌های آلرژی پوستی استفاده می‌شود. با این حال، به دلیل سمیت نیکل، استفاده از آن در پزشکی بسیار محدود و تحت نظر متخصصان انجام می‌شود.
روش ساخت سولفات نیکل:
سولفات نیکل را می‌توان از روش‌های مختلفی تولید کرد:
- واکنش فلز نیکل با اسید سولفوریک: این روش یکی از رایج‌ترین روش‌های تولید سولفات نیکل است. در این روش، فلز نیکل با اسید سولفوریک رقیق واکنش داده و سولفات نیکل و گاز هیدروژن تولید می‌شود.
- واکنش اکسید نیکل یا کربنات نیکل با اسید سولفوریک: اکسید نیکل یا کربنات نیکل را می‌توان با اسید سولفوریک واکنش داد تا سولفات نیکل به دست آید.
- به عنوان محصول جانبی: سولفات نیکل می‌تواند به عنوان محصول جانبی در فرآیندهای استخراج و فرآوری نیکل از سنگ معدن تولید شود.
میزان تولید و قیمت سولفات نیکل در ایران و جهان:
- ایران: اطلاعات دقیقی از میزان تولید سولفات نیکل در ایران در دسترس نیست، اما با توجه به وجود صنایع آبکاری و تولید کاتالیزور در کشور، می‌توان گفت که تولید این ماده در ایران انجام می‌شود. قیمت سولفات نیکل در ایران به عوامل مختلفی مانند خلوص، برند و شرایط بازار بستگی دارد. برای اطلاع از قیمت روز، می‌توانید با شرکت‌های تولید کننده و عرضه کننده مواد شیمیایی در ایران تماس بگیرید.
- جهان: تولید سولفات نیکل در سطح جهانی توسط کشورهای مختلفی انجام می‌شود. چین یکی از بزرگترین تولیدکنندگان این ماده است. قیمت جهانی سولفات نیکل نیز به عوامل مختلفی مانند قیمت نیکل، میزان عرضه و تقاضا و شرایط اقتصادی جهانی بستگی دارد.
نکات ایمنی حین کار با نیکل سولفات:
- سولفات نیکل یک ماده شیمیایی خطرناک است و باید با احتیاط با آن کار کرد.
- هنگام کار با سولفات نیکل از دستکش، عینک محافظ و ماسک استفاده کنید.
- از استنشاق گرد و غبار سولفات نیکل خودداری کنید.
- در صورت تماس سولفات نیکل با پوست، محل تماس را با آب و صابون بشویید.
- سولفات نیکل را در محل خشک و خنک نگهداری کنید.
نتیجه‌گیری در خصوص سولفات نیکل:
سولفات نیکل یک ترکیب شیمیایی مهم و پرکاربرد است که در صنایع مختلف نقش اساسی ایفا می‌کند. شناخت خواص و کاربردهای این ماده، به استفاده بهینه و ایمن از آن کمک می‌کند.