اکسید روی: همه چیز درباره این ترکیب پرکاربرد
اکسید روی (Zinc Oxide) با فرمول شیمیایی ZnO یک ترکیب معدنی با طیف گسترده‌ای از کاربردها است. این ماده به شکل پودر سفید رنگ، غیر سمی و غیر قابل اشتعال بوده و به دلیل خواص منحصر به فردش، در صنایع مختلفی از جمله داروسازی، آرایشی و بهداشتی، لاستیک سازی، رنگ و پوشش، سرامیک و کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پارامترهای فیزیکی و شیمیایی اکسید روی
خواص فیزیکی:
- شکل ظاهری: پودر سفید یا مایل به زرد
- جرم مولی: 81.38 گرم بر مول
- نقطه ذوب: 1975 درجه سانتیگراد (3587 درجه فارنهایت)
- نقطه جوش: تجزیه می‌شود
- چگالی: 5.606 گرم بر سانتی متر مکعب
- حلالیت: نامحلول در آب، محلول در اسیدها و بازها
- ساختار بلوری: هگزاگونال (ورتزیت)
- ضریب شکست: حدود 2.008-2.029
خواص شیمیایی:
- آمفوتریک: به این معنی که هم با اسیدها و هم با بازها واکنش می‌دهد.
- جاذب اشعه ماوراء بنفش: این خاصیت باعث شده تا در کرم‌های ضد آفتاب استفاده شود.
- خاصیت ضد میکروبی: اکسید روی می‌تواند از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها جلوگیری کند.
- نیمه رسانا: در دمای اتاق نیمه رسانا بوده و با افزایش دما، رسانایی آن افزایش می‌یابد.
- پایدار: در شرایط عادی پایدار است، اما در دماهای بالا با مواد احیا کننده واکنش نشان می‌دهد.
کاربردهای اکسید روی
1. صنایع دارویی و آرایشی بهداشتی:
- کرم ضد آفتاب: به عنوان یک فیلتر فیزیکی در برابر اشعه‌های UVA و UVB خورشید.
- پمادهای پوستی: برای درمان التهابات پوستی، سوختگی‌ها و اگزما.
- لوسیون‌ها و پودرها: به عنوان یک ماده محافظت کننده و ضد التهاب.
- خمیر دندان: به عنوان یک عامل ضد باکتری و جلوگیری از پوسیدگی دندان.
2. صنعت لاستیک سازی:
- ولکانیزاسیون: به عنوان یک فعال کننده در فرآیند ولکانیزاسیون لاستیک و افزایش استحکام و دوام آن.
3. صنعت رنگ و پوشش:
- رنگدانه سفید: به عنوان یک رنگدانه سفید در رنگ‌ها، پوشش‌ها و پلاستیک‌ها.
- محافظت در برابر خوردگی: به عنوان یک پوشش محافظ در برابر خوردگی و زنگ زدگی فلزات.
- افزایش مقاومت در برابر اشعه UV: در رنگ‌های مورد استفاده در فضای باز برای محافظت در برابر تخریب ناشی از نور خورشید.
4. صنعت سرامیک:
- لعاب سرامیک: به عنوان یک عامل ذوب کننده و ایجاد کننده براقیت در لعاب سرامیک.
- کاهش انقباض: برای کاهش انقباض در هنگام پخت سرامیک.
5. صنعت کشاورزی:
- کود: به عنوان یک منبع روی برای گیاهان و جلوگیری از کمبود روی در خاک.
- خوراک دام: به عنوان یک مکمل غذایی برای دام‌ها.
6. سایر کاربردها:
- صنعت الکترونیک: در تولید واریستورها و سایر قطعات الکترونیکی.
- صنعت نساجی: به عنوان یک عامل ضد میکروبی و ضد بو در پارچه‌ها.
- تصفیه آب: برای حذف آلاینده‌ها از آب.
روش‌های تولید اکسید روی
اکسید روی به دو روش عمده تولید می‌شود:
1. روش مستقیم (فرآیند فرانسوی):
در این روش، فلز روی را در دمای بالا (حدود 900 درجه سانتیگراد) در معرض هوا قرار می‌دهند. روی با اکسیژن هوا ترکیب شده و اکسید روی تولید می‌شود. بخارات اکسید روی جمع آوری شده و پس از سرد شدن، به صورت پودر به دست می‌آید.
2. روش غیر مستقیم (فرآیند آمریکایی):
در این روش، سنگ معدن روی (مانند اسفالریت) را ابتدا به اکسید روی تبدیل می‌کنند. سپس اکسید روی حاصل را با کک (نوعی زغال سنگ) مخلوط کرده و در دمای بالا حرارت می‌دهند. در این فرآیند، اکسید روی به فلز روی تبدیل می‌شود. بخارات روی جمع آوری شده و با اکسیژن هوا واکنش داده و اکسید روی تولید می‌شود.
روش‌های دیگر تولید زینک اکساید:
- روش رسوب شیمیایی بخار (CVD): برای تولید لایه‌های نازک اکسید روی با کیفیت بالا.
- روش سل-ژل: برای تولید نانوذرات اکسید روی.
قیمت اکسید روی در ایران و جهان
قیمت اکسید روی به عوامل مختلفی از جمله خلوص، اندازه ذرات، روش تولید، حجم خرید و شرایط بازار بستگی دارد. به طور کلی، قیمت اکسید روی در بازار جهانی تحت تاثیر قیمت فلز روی در بورس فلزات لندن (LME) قرار دارد.
قیمت اکسید روی در ایران:
قیمت اکسید روی در ایران نیز تحت تاثیر عوامل مشابه و همچنین نرخ ارز، تعرفه‌های گمرکی و شرایط تولید داخلی قرار دارد. برای اطلاع از قیمت روز اکسید روی در ایران، می‌توانید با تولیدکنندگان و تامین کنندگان مواد شیمیایی تماس بگیرید و یا به سایت‌های فروش مواد شیمیایی مراجعه کنید.
قیمت اکسید روی در جهان:
قیمت جهانی اکسید روی نیز متغیر است و برای اطلاع از قیمت روز، می‌توانید به منابع معتبر مانند وب‌سایت‌های خبری و تحلیلی بازار مواد شیمیایی مراجعه کنید.
نکات مهم:
- قبل از خرید اکسید روی، حتماً از کیفیت و خلوص آن اطمینان حاصل کنید.
- از تامین کنندگان معتبر خرید کنید.
- در صورت نیاز به مقادیر زیاد، با تولیدکنندگان تماس بگیرید تا قیمت بهتری دریافت کنید.